Luật Doanh nghiệp năm 2020 và Luật Đầu tư năm 2020 đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV và sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2021. Nhằm chuẩn bị triển khai các quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, các Nghị định hướng dẫn thi hành và Nghị định số 122/2020/NĐ-CP, tháng 11/2020, tại Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh – Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ trì tổ chức Chương trình đào tạo Luật doanh nghiệp, Luật Đầu tư 2020, Nghị định số 122/2020/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Doanh nghiệp với mong muốn giúp các đại biểu đến từ các địa phương trên cả nước nắm bắt được các quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư mới và các văn bản hướng dẫn trước khi Luật có hiệu lực thi hành.

Phát biểu khai mạc tại Chương trình, Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh ông Bùi Anh Tuấn đã khái quát những nội dung chính của các văn bản quy phạm pháp luật nói trên. Ông cho biết, Luật Doanh nghiệp 2020 được ban hành với mục tiêu tiếp tục tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho thành lập và hoạt động của doanh nghiệp, với 5 cải cách quan trọng gồm: (1) cắt giảm thủ tục hành chính và tạo thuận lợi hơn cho việc thành lập doanh nghiệp; (2) nâng cao khung khổ pháp lý về quản trị doanh nghiệp và nâng cao mức độ bảo vệ nhà đầu tư, cổ đông theo chuẩn mực, thông lệ quốc tế; (3) nâng cao hiệu lực quản trị và hiệu quả hoạt động doanh nghiệp có sở hữu nhà nước; (4) góp phần bổ sung các quy trình thúc đẩy phát triển thị trường vốn nhằm đa dạng hóa nguồn vốn cho sản xuất, đầu tư kinh doanh và (5) tạo thuận lợi hơn cho tổ chức lại và mua bán doanh nghiệp.
Trong khi đó, Luật Đầu tư tập trung vào sửa đổi, hoàn thiện các quy định, nhằm:
(1) tách bạch rõ phạm vi điều chỉnh của Luật Đầu tư và các Luật có liên quan đến hoạt động đầu tư kinh doanh;
(2) bổ sung, sửa đổi ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh và ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện;
(3) quy định Danh mục ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài theo cách tiếp cận "chọn bỏ"; chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư; bổ sung các quy định để góp phần hạn chế tình trạng chuyển giá, trốn thuế,…
Ông cũng cho biết, để triển khai các quy định của Luật Doanh nghiệp, thực hiện sự phân công của Lãnh đạo Bộ, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh đã hoàn chỉnh nội dung Dự thảo Nghị định về đăng ký doanh nghiệp với các định hướng cơ bản sau đây:
- Thứ nhất, bám sát nội dung của Luật Doanh nghiệp năm 2020 nhằm cụ thể hóa những đổi mới, cải cách trong công tác đăng ký doanh nghiệp đã được quy định tại Luật.
-
- Thứ hai, Kế thừa những quy định của Nghị định số 78/2015/NĐ-CP, Nghị định số 108/2018/NĐ-CP đang thực hiện ổn định, không có vướng mắc và phù hợp với Luật Doanh nghiệp năm 2020.
-
- Thứ ba, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp khi gia nhập thị trường, trong quá trình hoạt động cũng như khi rút lui khỏi thị trường, đồng thời đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước trong lĩnh vực đăng ký doanh nghiệp.
Dự thảo Nghị định hướng đến mục tiêu sẽ tiếp tục là cơ sở để thực hiện nhiệm vụ cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác đăng ký kinh doanh nhằm cắt giảm chi phí, thời gian thực hiện thủ tục hành chính cho doanh nghiệp cũng như cơ quan đăng ký kinh doanh; đồng thời, đảm bảo tôn trọng quyền tự chủ của doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh và quản lý doanh nghiệp; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cổ đông, thành viên, đồng thời xử lý triệt để những vi phạm của doanh nghiệp trong quá trình đăng ký doanh nghiệp.
Đối với việc ra đời của Nghị định số 122/2020/NĐ-CP, Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh cũng nhận định rằng đây là một trong những kết quả của quá trình cải cách thủ tục gia nhập thị trường cho doanh nghiệp và cải thiện xếp hạng chỉ số Khởi sự kinh doanh của Việt Nam.
Nghị định được xây dựng với các mục tiêu chính là:
- Thứ nhất, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp gia nhập thị trường, thông qua các giải pháp nhằm giảm bớt thủ tục hành chính, giảm khối lượng thông tin cần kê khai, giảm số lượng cơ quan nhà nước cần tiếp xúc.
- Thứ hai, quy định tại Dự thảo Nghị định vẫn phải đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước của từng ngành. Các quy định được xây dựng nhằm tạo thuận lợi, thông thoáng cho doanh nghiệp, nhưng công tác quản lý nhà nước vẫn cần được đảm bảo.
- Thứ ba, cải thiện chỉ số khởi sự kinh doanh của Việt Nam theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới thông qua việc giảm bớt số lượng thủ tục, hồ sơ, chi phí, thời gian thực hiện thủ tục gia nhập thị trường tại nước ta.
Nghị định quy định tích hợp 4 quy trình gồm:
(1) đăng ký thành lập doanh nghiệp,
(2) đăng ký bảo hiểm xã hội,
(3) khai trình lao động
(4) đăng ký sử dụng hóa đơn vào 01 quy trình.
Theo đó, doanh nghiệp sẽ chỉ phải chuẩn bị 01 bộ hồ sơ, kê khai 01 biểu mẫu, thực hiện thủ tục tại 01 cơ quan và nhận 01 kết quả duy nhất. Các cơ quan nhà nước sẽ chia sẻ thông tin với nhau thay vì yêu cầu doanh nghiệp phải kê khai ở nhiều nơi như trước đây. Toàn bộ quy trình trao đổi thông tin giữa các cơ quan quản lý nhà nước sẽ được thực hiện qua mạng điện tử.
Với những cải cách đó, quy trình khởi sự kinh doanh ở Việt Nam giảm từ 8 thủ tục với 16 ngày xuống chỉ còn 3 thủ tục với 6 ngày. Điều này sẽ giúp tạo nên bước tiến lớn trong khởi sự kinh doanh ở Việt Nam.
Tại Chương trình, Ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cũng Ông Phan Đức Hiếu - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) đã có phần trình bày về "Giới thiệu và hướng dẫn thi hành Luật Doanh nghiệp 2020". Là một trong những thành viên chắp bút dự thảo Luật Doanh nghiệp 2020, ông đã cung cấp cho các học viên nhiều thông tin hữu ích liên quan đến những điểm mới đáng chú ý của Luật Doanh nghiệp 2020. Theo nhận định của ông, Luật Doanh nghiệp 2020 có hiệu lực vào tháng 1/2021 đang được kỳ vọng sẽ tạo nên những thay đổi lớn trên thị trường, ở cả góc độ doanh nghiệp và quản lý nhà nước. Những điểm mới của Luật Doanh nghiệp 2020 cho phép doanh nghiệp được hoạt động thuận lợi hơn không chỉ trong việc thành lập mà còn trong cả quá trình gia nhập thị trường và nhất là quản trị doanh nghiệp.

Chia sẻ với các học viên, ông Hiếu cho rằng: chất lượng quản trị công ty của doanh nghiệp Việt Nam mặc dù đã được cải thiện trong những năm gần đây, nhưng vẫn ở mức thấp so với các nước trên thế giới. Quản trị công ty không chỉ là vấn đề thể chế mà còn là yếu tố quan trọng trong kinh doanh. Một doanh nghiệp có quản trị công ty tốt sẽ quản lý được rủi ro, cải thiện được hiệu quả hoạt động kinh doanh, tạo ra sự phát triển bền vững dài hạn. Từ đó, doanh nghiệp sẽ thu hút được nhiều nhà đầu tư lớn, thay vì phụ thuộc vào vốn vay ngân hàng.
Luật Doanh nghiệp 2020 sửa đổi, đặt trọng tâm vào hoàn thiện khung khổ pháp lý về quản trị công ty. Luật được kỳ vọng là điểm đột phá về nâng cao chất lượng doanh nghiệp nhưng cũng cần nhìn vào thực tế một khung khổ pháp lý về quản trị công ty tốt không đảm bảo chắc chắn được việc thực thi quản trị công ty cũng tốt.
Nếu doanh nghiệp không tự nâng cao nhận thức về quản trị tốt thì doanh nghiệp đó bị thiệt trước tiên. Nhà nước vẫn tiếp tục tuyên truyền về lợi ích của quản trị tốt, đồng thời khuyến cáo các nhà đầu tư cũng cần nâng cao nhận thức về quản trị. Qua đó, nhà đầu tư, đặc biệt các cổ đông nhỏ biết sàng lọc, lựa chọn doanh nghiệp để đầu tư theo tiêu chí về quản trị, để tự bảo vệ chính mình.
Cụ thể, có một số thay đổi quan trọng và có tác động tích cực đến thúc đẩy phát triển doanh nghiệp và thu hút vốn đầu tư đó là: cắt giảm thủ tục hành chính và tạo thuận lợi hơn cho việc đăng ký doanh nghiệp, gia nhập thị trường; nâng cao khung khổ pháp lý về quản trị doanh nghiệp và nâng cao mức độ bảo vệ nhà đầu tư, cổ đông theo chuẩn mực, thông lệ quốc tế tốt và phổ biến; nâng cao hiệu lực quản trị và hiệu quả hoạt động doanh nghiệp có sở hữu Nhà nước…
Cũng tại Chương trình đào tạo, ông Đỗ Văn Sử, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình bày về các nội dung mới trong Luật Đầu tư 2020. Một số điểm đáng chú ý mà ông đã giới thiệu, bao gồm: Các vấn đề về tiếp cận thị trường, xúc tiến đầu tư; vấn đề liên quan đến việc cấp Chủ trương đầu tư, Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư; Quản lý, điều chỉnh dự án; Ngừng, chấm dứt dự án đầu tư, thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.
Với những điểm mới đó, Luật Đầu tư 2020 được kỳ vọng sẽ hướng tới mục tiêu thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế tư nhân và hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030.
Ngoài nội dung của hai Luật, Chương trình cũng giới thiệu đến các cán bộ đăng ký kinh doanh các tỉnh, thành phố nội dung của Dự thảo Nghị định về đăng ký doanh nghiệp, Nghị định số 122/2020/NĐ-CP ngày 15/10/2020 của Chính phủ quy định về phối hợp, liên thông thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp, chi nhánh, văn phòng đại diện, khai trình việc sử dụng lao động, cấp mã số đơn vị tham gia bảo hiểm xã hội, đăng ký sử dụng hóa đơn của doanh nghiệp.
Thảo luận tại Hội trường, các đại biểu cũng đã nêu ra những câu hỏi và vướng mắc khi nghiên cứu nội dung của các văn bản đã được trình bày, đồng thời đóng góp những ý kiến đối với những khái niệm, nội dung của dự thảo Nghị định về đăng ký doanh nghiệp. Các ý kiến góp ý đều rất cụ thể, đi vào các vấn đề xuất phát từ kinh nghiệm quản lý thực tiễn, từ đó, đã giải quyết được rất nhiều những vướng mắc mà các Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ban Quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế địa phương gặp phải trong khi thi hành các Luật, góp phần hoàn thiện Dự thảo Nghị định về đăng ký kinh doanh.

Kết luận Hội thảo, đại diện cho Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, ông Bùi Anh Tuấn đánh giá cao chất lượng của Chương trình đào tạo. Các văn bản quy phạm pháp luật trình bày trong Chương trình đào tạo là khung pháp lý quan trọng đối với lĩnh vực đăng ký doanh nghiệp và đăng ký đầu tư. Chương trình đào tạo này là bước quan trọng để chuẩn bị cho việc triển khai các quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, các Nghị định hướng dẫn thi hành và Nghị định số 122/2020/NĐ-CP.